Atwanare
Erai akurian
atwanare ibore yeni isiarakina otungasinei kere luka akwap. Mam na erai akurian
na elomunit kanu naarai isiarisiari atwanare ngun iboro nu itemokitos itunga
aswam, konye kanu naarai erai apipil ke (apipil na eyangaun atwanare) na
eumokina noi. Mere bon kama ejai yenikatwan, konye kama ejaasi ikajarak da. Atwanare,
kede ka aipirisaar naka akuan erai aumokinet na epol noi na da einakinit itunga
abuonokin ibore kolo ayangaun nes.
Einakitos nu kere
itunga amamus ka aiyuunite ebe ibecokina kotwakete itunga, arai ebe erai
atwanare aitutuket ameun apa kolo. Arai da kidelelei ebe ejai mutan atwanare
mam epalio, ejai luce atamakinit aitijii atwanare, lemut kokuu. Nen ne
itelekaaria atwanare, kosodi ayangaar itungana itodunete itunga anyunyurakec
nepepe k'akurianukec kotoma aibworo, akio nepepe kotoma awoisio nukibworis. Ibworos
konye kotamitos da aitodolikinite kojokan nukiswama tetere yenikatwan elelakini
eipone lo atwarere nes kotoman akwap.
Kotoman otauon ka
itunga luka Afrika, erai atwanare ibore yen mam epedori abunere kanuke bon. Iburat
kojai ibore yen ayauni, ido mam ibore yeni eyangauni atwanare epol apedori
adepar itunganan. Eebo erai duc lucetunga nes ijukakinete yenice atwanare; ngin
atwanare na itoruni ariebo arai baat toman akangasia nu egelegela.
Kotoman oitaboke
lok'amusugun (Songs of Lawino) ibecokinit Ejakait Okot p'Bitek ido kiturianite
da kojan eipone lo iteoto itunga luka Afrika kotoma kwanata:
Nginitionus
ejai alibunet: aikony nak’emun, akwara kayenika asurup, eipiei…
Aingiset naa
ingitanakinos itunga bonik nes nata ebe: kanu bo kinyo eseunia atwanare mutan
kosodi ainyekin lucetunga? Inyobo eseunia iminat k'itunga? Inyo bo eseunia
ikabaran arai ikoku yen mam ber idiatunit idula?
Aso kwangin ne
etakanunia atwanare aswamusinei kere ejalakinio adaun apak; mam itogoi epieyo,
mam itunga epudorete aswamausinei kec, mam itunga epodonokinos nuka aila naka
awate arai inapenekec. Erai na apak naka aiturur, apak naka aibworo.
Karaida kesesenete
itunga atwanare kwape ibore yen epipil noi kanu naarai elemari yeniminat,
ideleleete bobo aanyuneta ebe, katice pak arai atwanare ibore yen emielasi
lucetunga kotakanik yenice. Aanyunet na epolok nuke nes ngin na kolo aminatotor
atekerin ace abuonor aidaare (ainuk) itunganan komam etwanit.
Kotoma osula kalo
kilosi aimor asuban ikatwak kwape iswamatatar kiding Oteso. Kilosi aibwape kes
ameun ne etwania itungana aitodol ne esubare.
Kotoman okokoron nu
etupakinete kilosi aimor adis nu ikamunitos asuban ikatwak ka cut eipone
loitoloseere asuban nu. Kilosi aswam nuu kotoma atiakun ikwes idis nu kilosi
aitatam kotoma auriaanut.
Egelegela iponesio
nu ejenunor eyemut loka atwanare. Nape iridakinia itunganan ilulukinete itunga.
Kwangin kosutunete luce ajenun nu iswamasi. Erai eipone lo ilulwoot itunga
kanuka aibworo lo egelakina kanuka ariebo ace kwape nat ejie. Aso nen do
esiarakinor eyemut ocaalo kere.
Etapit aitoswam
atenus kanuka aisiarakina eyemut lo, ido eipone lo eramakinere atenus
nak'atwanare egelakina. Kwangin kotoma atamite aisisia epone lo eruwori atenus
na nes idumunia itunga ice enyaraete atenus na 'mukidi'.
Ejaasi iboro nu
epedorete aisimik aitejenaario naka atwanare kotoma oipone loka elulu arai baat
airam atenus. Nu etapit kes nu eraar ikatwan idiope kotoma omwatok.
Kanuka aitejenikin
itunga nu elwaka nuka atwanare, ejai eiyakia aitodolikin eyemut lo kotoma acoa.
Mam elosi arasakin aidwalun ebe atwana mutan, etapit asabun akiro kwape nat
ebe: mutan bon edeka ido mam kijen arai eringa ejari. Kwangin konyoikini yen
itejenikitai erot.
Erai aibworo eipone
lo itoduniata itunga aitururukec kanuka atwaniaar iminatakec. Mam eipone lo
itutubitai kanuka aibwor, idimarai nginitungan itoswamai eipone lo itodunit
kojokan aitururuke. Ice elatanakinos kwap. Kere eracete akio. Ice ibwololoete,
ice ewoete. Kere elomunete koipone kalo kolo ajaatatar nesi nepepe ka
yenikatwan.
Karai da mam ekisil
lo iwadikatai lo ikamunit eipone lokibworis, ejaas adis nu ibus acoikinite. Kwape
eraar atwanare ibore yen ka aiturur, itojokiaaritos Iteso itunga luk'okek
(ateker) kana etwanitor itunganan ajaikin asuban nu. Ngul da lumam ejaikinos,
ido kojenete ejok ebe emamei ibore isimikit kes abunere eminai aiteikinite
kwape ngul lu elelete ebe atwana mutan. Arai baat kwape ngul lukaarak yenice. Kwangin
bobo isibwounere aswamusinei kere.
Arai mam idaayo
yenikatwan apak ngipengin iyatakinet itunga aibworo. Ido da ekaulo loka aidaare
eminas ice aiyatakin aibworokec adaun apak na eoja. Nu kere elomunete kotoma
ajokusio nu kolo eswamat yenikatwan. Etapit ipajanake arai apuser ke adilonokin
aibworo adaun ilapio nupe cut ipu ameun ne atwania je. Ngul da lu iitokinete
abunere, arai ngul lukadolonokinok kes da eminasi aipopoun aibworo, karaida
kerai aibworo na eyangaikini apak na esupaana.
Nape eyapuuni apak
nakidais, nape eringa keyena ates, ejaasi asuban nuka ailongar yenikatwan. Ebukokinio
akipi kosodete da amwatanar akonye, ikeperin nepepe ka akituk.
Erai bobo na apak na
itupucikinere yenikatwana nepepe kangul lu abu nesi kilamite. Ilipio ngin yen
ilamitai aliikin kosodi amidar akipi kakan kayenikatwan.
Idaete Iteso
ikatwakakec toman alaro, dimito arai ejai eliibo lo idaenenoo kes. Mam ejena
arai ejai esiep lo ebeit ates asesen, konye kotoma oiswamae, etakani bala
itojokitai koseseni alaro. Aso arai papa kere, idaayo kitei alaruke, ido luce
luko okale etupete kwape kwangin.
Kolo sek, kiton
kwana da, edaayo ikatwan koperi esiepisiepi. Ekiliokit eperi kosiep lokoteten,
aberu osiep lokokedyany.
Kanuka aiperikin
ikatwan toman ates, itojokiarit einono loka Iteso korai angor nepepe ka ikiliok
kes iswamaunete nu. Ebe arai kinyekinere ikiliok bon, lemun kokadak yenikatwan
kosodi ainakin angor nuka ateker auri komam eculuculeete isapa ka ipesur.
Ketuboros aparasia
auni (awongon kanuka aberu) ameun ne edaaere yenikatwan ejaunos nuka eipud. Kolo
sek abeikinite asuban nu ne akokioto ajon nu da amunao aparan na edaaere
yenikatwan. Kwana kotoma aijulakineta nu
da ayangaut idinin luka eikristayone, iswamao nu ekaulo loka aparasia auni.
Kwape sek abu
atwanare na kitibwounitor aswamusinei nuka itunga, eraas asuban nuka eipud nu
da egeuniata bobo itunga aswamusineikec. Ido itodun kore kalo ibworore kwanata:
nape sek ecila kide, egeikin ecen itunga aipie ikais nepepe ka alaro da. Ngin
agasia kere ecakario kosodete aicwe korute.
Erai bobo apaarit na
nes idyaaratotor itunga ocor (atan) kanuka ailong. Ameun ne atwania yen
ibworoi, kanuka aitodunitor aitururukec mam ibusakinit itunga, kaa cut itunga
luko okale, ailong arai ailak itimakec. Erai aparan na nes iswamatotor nu kere.
Idiyaete kesi atan kowoete ikosisinei nuka aibworo.
Nat katan, ebarenete
akwesikec kobukonokinos da akipi. Kwangin nes etapitor anyarit asuban nu asuban
nuka ailong. Elacanarete itunga amugogo arai anya nu anapitai kanuka aibworo
idimi arai imugei bonik nu da enapete angor kakwes.
Arai erai papak'ere
nes ipudoi, erai aparan na nes eseunere itunganan yen idaraaror apuser kiton ne
moi kace eseunere ekerumunan (emusika). Lo lokedaran ere elemunio kokiding odwe
ke arai baat oinacanake.
Engetakinos asuban
nu kotoman aimor inyamat nepepe ka ajon. Mam itutubitai ebe eario ibarasit
idimarai kito arai kolo kebarit yenikatwan.
Duc duc asuban nuka
Iteso etapit ainumunum kotoma aboliasinei kwape nat akongo arai ajosi, konye
kotoma asuban nuka eipud mam nuu iswamasi. Katice pak arai erai emojong etwanit
aminas luce makio airam adedeu kanuka aitununio nes.
Konye nu da
kosubitos bala eipone lokitodolikines aitururukec. Mam itunga esomete, mam
itunga ikarieete.
Ejai eipone
loitegelikina lo da imalatatar ikebworok. Etingakinos akanin (teten kakediany,
kediany kateten) kosodete akanin nukowai ediope aiyamar owaije kokuju kakanin
ka kwi ebongokinete osiepi je da kwangin. Iareikin eremorio bala otau ka yenice
kinyakarete otau ka yenice, kwangin kikearete kuju. Nu kere iswamao eililinga. Ekaulo
nes do imalakinototor kinerasi.
Ameun aparan na
edaere yenikatwan eperete itunga ice kinga kanuka aidar ates. Edaunete kesi
apak nape cut epol epereneneete kinga, katemas kiton kito ne esubere ajon nu
elomarere togo. Erai aparan na nes icweere anya nu etoswamao aperio. Ido erai
apak na nes iitunere lukolo abokete ates kanuka aisiyalamikin kes.
Mam epatan amisiikin
ibore yen einakinit itunga eperete kinga aidar ates, konye esubit bala ecoitere
lemuni kokokwaarai ates. Ejaanara awaragasia ebe ejaas itunga lu eminasi akokoo
atesin ainyam. Karai erai abeit ebe
eswamasi nu mam ejena. Konye esubit akurian ikokoklak atesin nes einakinit
itunga aida ikatwak kec kosodete aidokonokin ibor nu ewomitai epedorete
atikokin ates.
Kedaun alomar togo
ido kanuka aipopoun bobo aijar, ejai amudar ekuron loka akim kana kolo enokio
kalaro. Tupuruc sek nape ecila kide, etubokini ecen ibarasit toma okuron ngon
kosodi ageikin itunga amudar ekuron lo. Ebukorio ekuron lo opejal.
Kanuka asuban kanu
etukete itunga luka ateker akiria kec nuka ajon. Emunaete ajonokec kanuka
aparan kangin.
Kwana etapit asuban
nu aimoriar nepepe ka asuban nuk'awasia. Ne iswamaunere nu apolouke, tupuruc
nape eringa kegeuna aipo iboikinos itunga luka ateker kanuka aseun ikerumunan
apuserut (apuser) arai erai papakere esubai. Ngol lo eseunio isiboikinio
oicolong kolo ka papa kere. Kwangin kiyatakinete asuban akonye, ainyam ka
aimat. Ido epedorio kanuka asuban kanu aitoswam aboliasinei nuka einono kanuka
aisiyalaa itunga.
Arai erai nu asuban
nuka awasia, apolouke adau bo do nuka aibworo.
Kidau kotoma
apapolai adis nu atuboros aitodun eipone lo itolosioto Iteso asubanakec nuka
aida ikatwaka. Eraas ngun asuban nu
idila duc aswam kanuk'itunga kere. Ejaas bobo asuban ace arai iponesio ice
nukidais itunga nu itoswamao kanuka itunga kalu itegelikina ipeleik kec kateker
arai baat ngul luitegelikina eipone lo euritere. Kotoma atutubet na kilosi
aimor nu ikamunitos aidaare ekiseja, imurwok nepepe ka imuut.
Kwape nat kilosio
aanyun koingarene, erai akirot emurwon (amurwon) na elala apolouke noi. Konye
kanuka atutubet kana kilosi aitoswam akirot emurwon kanuka aitodolikin apolou
naka itunganan kayen imukei itunga ido korai aswamuke na na kolo esisiaun nesi
ekaulo naka amurwonot abwangari nes. Apolouke kinera nu ikamunitos emurwon lo
duc etapit aijen kanuka atenuswo nepepe ka akayeeneke.
Erai eipone lo
idaere emurwon (amurwon) noitegelikina noi. Nape ketwana epote lucemurwok
nepepe ka atenuswo k'akayenekec. Aibois naka aibworo eramete kiyekete. Ebe
kwape araar nesi aswamuke naka airam ka aiyek, ibusakinit aitwara nes koipone
kangope ka ngon.
Erai aswam
kalucemurwok aitemonokin ates kanuka aidaare, ido ne iswamaere nu mam etapit
acamanakin itunga lu mam eraas imurwok ajaun.
Eringa kidaa, etubio
amerekek, arai emamei amerekek, etubio akinei. Nen do elemunere ewaro loka
akoik ka ibarasit ka yen aburia akituk ka emurwon kalokatwan.
Aidaare alopet,
iswamaun nape ejosi akolong. Edakario ates kanuka ainuk. Aibois nak'aidaare
koperi, isiboikinio ikatwan toman ates. Tetere mam akou ilejeun kwap,
esipokinio eicoget kotingite akou kanepe kopenek. Kosodete konyet akou
erapakinio kebukit (edita) ka nokitete. Kwangin do kanukete.
Asuban nu
etupakinete aidaare; asuban kwape nat eipudo nepepe k'aimud ekuron – eputonor
kwape iswamaere kanuka itunga ice kere. Atiaketait bon na ejai nes ibarasit yen
esubere. Icorakitai kojai amerekek, ido mam airam kede ka aiyek etwanianari.
Ekiseja nes
ikoku/itunganan yeneuruunio kongwalangwalauna. Kwana etapit ipiriotin nuka
Science (sayans) anyara kwape idwe lu ebilibilit adeka naka polio, arai baat
adek ace kere. Konye kama ejai etesot ka cut ngol lo ericit ekisil loka einono,
erai ekiseja itunganan yeni itegelikina, ido ejai auruunio ke esubit kwape
aanyunete ebe ejaasi adis nu iburata aswam. Nasodit ka kere nes alosit
amurwonot kanuka ajenun ibore bo eyaunit ekiseja okale.
Aso arai ketwana
ekiseja ejaas ikisila nu ibusakinit aitodolikin. Mam itunga ibworosi. Arai kejaun
aibwor isunyario atipet. Konye nu etapit aswam nes aitejenikin itunga idis bon.
Nu kere iswamasi kitorunit aiyuunite ebe mam ekiseja etwanenei, idimarai
eporori.
Kanuka aidaare, mam
enukio ekiseja kwape kalucetunga. Eburakinio atesike omukule ka amerekek,
kosodete aidoikin toma amot na enyaritai asuriany (amoti naka aitukes aarei). Kwangin
koinakinete ecen adakar ates na k'amoti ke tomani amooni. Ekaulo lok'aparasia
auni ewomio bobo ates na kosodete konyet anukakin toman amukurat.
Kanuka aidaare
esubanakinio amerekek nepepe k'akinei. Erai emukule ka amerekek kana nes
idaaere ekiseja. Aso dodo lukebworok enyamete amerekek ka akinei naa. Icorakinitai
ainyam adaun. Arai kideun ejai ecen acakar akiring na, amoti da nu nat epoere
nepepe ka asanin nu anyamere.
Kwana kanuka
aijulujuleta nu ayau edini, mam asuban nu etapit aswam komam aingadangadate. Katice
pak mam etupio nepe tai da.
Kejai ationus toman
oipone nokidais itunganan da mam edepari ngin na elomuni kotoma aidaare imuut. Iyat
ationus eiyat kotoma apolou naka itunganan. Aida imuut yen eringa erai imukeru
etapit aswam kotoma aiyiya. Nape ketwana, mam ecamakinitai itunga aibworo, arai
baat da aramakin atenus kanuka aitejenikin lucetunga. Eomitai ebe, arai
keramakin atenus, emina yenice muut ariengun kosodi nesi da atwanare. Karai da
ketwaka kere mam aibworo. Idaaikinio kes (nes) obalasa nepe agule ka etogo.
Ne etwakiata kesi
kere, ejai aiyek ajaikin naarai erai ngin aanyunete ebe ejai ationus ore na
einakinit kes mam elelakinitos ajaus nen.
Egitara akiro arai
erai kepoloor imuut kosodi amojong. Kanu, ejai bo airam ka aiyek, ido ejai
asubanakin amerekek ka akinei. Asuban nuce eputos kede kanu etupitai kanuka
aidaaya ikatwaka luce.
No comments:
Post a Comment